صیغه موقت ـ متن ـ ایه ـ شرایط و احکام
صیغه موقت یکی از طرق ازدواج پیش بینی شده در شرع و حقوق ماست, در این مطلب از وکیل سایت قصد داریم تا نخست به بررسی شرایط صیغه موقت و احکام صیغه موقت بپردازیم در ادامه این مقاله متن صیغه موقت, ایه صیغه موقت, طریقه خواندن صیغه موقت و نیز هزینه صیغه موقت در سال ۱۴۰۲ به تفصیل بیان خواهد شد. جهت مشاوره با وکیل خانواده می توانید با شماره های موجود در وب سایت تماس حاصل فرمایید.
در فقه شیعه دو نوع عقد ازدواج دائم و موقت پیش بینی شده. با توجه به اینکه عمده قوانین ما به ویژه قوانین مربوطه به خانوده متاثر از فقه امامیه است قانون مدنی و قانون حمایت خانوده نیز به صراحت این نوع از عقد را به عنوان یکی از اقسام نکاح پذیرفته و ارکان و شرایط آن را بیان نموده اند. اینکه عرف در رابطه با این نوع از نکاح چه نظری دارد و میزان مقبولیت آن در جامعه ایران به چه میزان است مورد بحث این مقاله نیست. در این مقاله سعی شده تا به بررسی وجوه قانونی نکاح موقت و ارائه برخی از مهم ترین نکات قانونی پیرامون آن پرداخته شود.
متن صیغه موقت
ماده ۱۰۶۲ قانون مدنی «نکاح واقع می شود به ایجاب و قبول به الفاظی که صراحتا دلالت بر قصد ازدواج نماید». این ماده قانونی صراحتا به لزوم استفاده از لفظ در نکاح اشاره دارد بنابراین نمی توان عقد نکاح اعم از دائم و موقت را بدون قرائت صیغه عقد منعقد نمود. متن صیغه موقت یک عبارت عربی است« زَوَّجتُکَ نَفسِی فِی المُدَّۀِ المَعلُومَۀِ، عَلَی المَهرِالمَعلُوم » و مرد بلافاصله می‌گوید: «قَبِلتُ التَّزویجَ»که ترجمه آن بدین شرح است که خودم را به عقد تو دراوردم برای مدت معلوم و با مهریه معلوم برخی از علما معتقدند برای صحت نکاح باید همین عبارت خوانده شود تا عقد صحیح باشد لکن به نظر برخی دیگر صرف ترجمه فارسی کفایت میکند. قانون مدنی پا را فراتر گذاشته و بیان داشته صرف بیان لفظ کافی است و لازم نیست عین متن صیغه موقت خوانده شود. البته که این عبارت و ترجمه فارسی آن دربردارنده همه ارکان عقد است و بهتر آن است که طبق عرف عمل شود.
طریقه خواندن صیغه موقت
چهار طریقه خواندن صیغه موقت در عرف وجود دارد که به هر طریق خوانده شود صحیح و واجد آثار شرعی و قانونی است:
نخست آن که زوجین خود صیغه را بخوانند در این حالت زن می گوید: «زَوَّجتُکَ نَفسِی فِی المُدَّۀِ المَعلُومَۀِ، عَلَی المَهرِالمَعلُوم » و مرد بلافاصله می‌گوید: «قَبِلتُ التَّزویجَ»
در حالت دوم که معمولا دفاتر ازدواج به این صورت عمل می کنند عاقد از طرفین وکالت میگیرد برای اجرای صیغه عقد و بیان میدارد: «زَوَّجتُ مُوکِّلَتی (نام خانم) مُوَکَّلی (نام آقا) فِی المُدَّۀِ المَعلُومَۀِ عَلَی المَهر المَعلُوم» سپس به وکالت از آقا می‌گوید: «قَبِلتُ التَّزویجَ لِمُوَکِّلی (نام آقا)» در یان حالت دیگر زوجین چیزی بیان نمیکنند.
در حالت سوم مرد از زن وکالت میگیرد برای اجرای صیغه عقد و بیان میدارد: «زَوَّجتُ مُوَکِّلَتِی (نام خانم) نَفسِی، فِی المُدَّۀِ المَعلُومَۀِ، عَلَی المَهر المَعلُوم» سپس از طرف خودش می‌گوید: «قَبِلتُ التَّزویج»
چهارمین طریقه خواندن صیغه موقت آن است که زن از مرد وکالت می گیرد برای اجرای صیغه عقد و زن ابتدا می‌گوید: «زَوَّجتُک نَفسِی، فِی المُدَّۀِ المَعلُومَۀِ، عَلَی المَهر المَعلُوم» سپس از طرف آقا می‌گوید: «قَبِلتُ التزویج لموکِّلی (علی)»
ایه صیغه موقت
در ایه ۲۴ ام سوره نسا کلمه متعه یا صیغه موقت اورده شده و در خصوص این ایه صیغه موقت بین علمای اهل سنت و شیعه اختلاف است شیعیان معتقد به جواز صیغه موقت مطابق به نص صریح آیه هستند لکن اهل تسنن معتقدند که این آیه به وسیله سنت نسخ شده.
متن و ترجمه ایه صیغه موقت
وَ الْمُحْصَنَاتُ مِنَ النِّسَاءِ إِلَّا مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ كِتَابَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ أُحِلَّ لَكُم مَّا وَرَاءَ ذَالِكُمْ أَن تَبْتَغُواْ بِأَمْوَالِكُم محُّْصِنِينَ غَيرَْ مُسَافِحِينَ فَمَا اسْتَمْتَعْتُم بِهِ مِنهُْنَّ فََاتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً وَ لَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا تَرَاضَيْتُم بِهِ مِن بَعْدِ الْفَرِيضَةِ إِنَّ اللَّهَ كاَنَ عَلِيمًا حَكِيمًا
و زنانِ شوهردار [نیز بر شما حرام شده است] به استثنای زنانی که مالک آنان شده‌اید. [این] فریضهٔ الهی است که بر شما مقرر گردیده است. و غیر از این [زنانِ نامبرده]، برای شما حلال است که [زنان دیگر را] به وسیله اموال خود طلب کنید- در صورتی که پاکدامن باشید و زناکار نباشید- و زنانی را که مُتعه کردهاید، مَهرشان را به عنوان فریضه‌ای به آنان بدهید، و بر شما گناهی نیست که پس از [تعیین مبلغ] مقرّر، با یکدیگر توافق کنید [که مدت عقد یا مَهر را کم یا زیاد کنید]؛ مسلماً خداوند دانای حکیم است.
شرایط صیغه موقت
صیغه موقت یک عقد است و مانند دیگر عقود پیش بینی شده در قانون مدنی ایران یک سری شرایط عمومی و یک سری شرایط اختصاصی دارد. شرایط صیغه موقتبه صورت عمومی همان شرایط صحت معاملات در ماده ۲۹۰ قانون مدنی امده است که در هر عقدی لازم است وجود داشته باشد:
بر اساس متن ماده 190 قانون مدنی ، برای صحت هر معامله یا قرارداد ، وجود تمامی شرایط زیر ، اساسی می باشد :
قصد طرفین از انجام معامله و رضایت داشتن از انعقاد آن ؛
وجود اهلیت در هر کدام از طرفین قرارداد( یعنی داشتن سن قانونی و مجنون نبودن)
تعیین موضوع معامله یا قرارداد توسط طرفین به صورت دقیق ؛
مشروع بودن جهت یا هدف از انجام معامله یا قرارداد .
شرایط صیغه موقت به نحواختصاصی
نکاح موقت علاوه بر شرایط عمومی یک سری شرایط خاص به خود را نیز دارد که مهم ترین آن ها به شرح ذیل است:
۱) لزوم قید مدت
بر اساس ماده ۱۰۷۵ قانون مدنی ” نکاح، وقتی منقطع است که برای مدت معینی باشد. ” مطابق این ماده قانونی یکی از ارکان عقد موقت قید مدت است و در صورتی که مدت قید نشود نکاح از اساس باطل است. در حالی در عقد دائم مدت نداریم.
۲)مهریه
بر اساس ماده ۱۰۹۵” در نکاح منقطع، عدم ذکر مهریه زن در عقد موجب بطلان است. “ بنابراین دیگر شرط اساسی صحت عقد لزوم قید مهریه و میزان آن در عقد می باشد وگرنه عقد باطل است. در حالی در نکاح دائم حتی اگر مهر ذکرنشود زن مستحق مهرالمسمی است و عقد صحیح می باشد.
۳)نفقه
در عقد موقت برخلاف عقد دائم نفقه زن بر عهده مرد نیست مگر آنکه طرفین در این خصوص توافق کنند یا از ابتدا بر این اساس عقد نمایند.
۴) در ازدواج موقت زوجین از هم ارث نمیبرند و اگر شرط ارث هم شده باشد چنین شرطی باطل است لکن هر یک از طرفین می تواند به نفع طرف دیگر وصیت کند. همچنین فرزندان ناشی از ازدواج موقت از والدین خود ارث می برند.
احکام صیغه موقت
ازدواج موقت از منظر شرع و قانون صحیح شناخته شده و واجد احکامی است. احکام صیغه موقت به شرح ذیل هستند:
۱) موانع نکاح مقرر در قانون مدنی برای طرفین وجود نداشته باشد از جمله این موانع میتوان به عده و داشتن همسر برای زن اشاره نمود.
۲) قانون مدنی به صراحت اشاره به ادای لفظ برای صحت نکاح نموده بنابریان حتما برای صحت صیغه موقت باید الفاظ عقد بیان شود ولی اینکه به فارسی باشد یا عربی بهتر است طبق عرف عمل شود.
۳) لازم به ذکر است لازم نیست نکاح موقت ثبت شود مگر تحت شرایطی که در ماده ۲۱ قانون خانوده بیان شده از جمله شرط صریح یا ضمنی در عقد یا در مواقعی که زوجین بچه دار شوند.
۴) از دیگر احکام صیغه موقت می توان به عدم لزوم حضور شهود در هنگام وقوع عقد است.
۵) طرفین می توانند خود صیغه عقد را بخوانند یا شخصی ثالثی به عنوان عاقد این کار را انجام دهد در هر حال بلوغ از شرایط عاقد است.
۶) عقد موقت طلاق ندارد و در صورتی که مدت تمام شود خود به خود منقضی می شود از طرفی زوج می تواند بذل مدت کند یعنی مابقی مدت عقد را به زن ببخشد و عقد پایان می یابد.
۷) اگر زن سابقا ازدواج کرده باشد عقد موقت اذن کسی لازمنیست لکن عقد موقت دختر باکره و یا زنی که به واسطه غیر ازدواج بکارت خود را ازدست داده نیاز مند اذن پدر است.
۸) یک زن نمیتواند در یک زمان به نکاح موقت دو مرد دربیاید. لکن برای مرد در این خصوص محدودیتی نیست.
۹) عده در نکاح موقت دو طهر یا ۴۵ روز است. عده وفات مانند نکاح دائم چهار ماه و ده روز است. مابقی احکام عده مانند نکاح دائم است.
۱۰) مرد می توان با اهل کتاب ازدواج موقت داشته باشد لکن با مشرکین باطل است و زن نیز با غیر مسلملن نمیتواند ازدواج موقت کند.
۱۱)یکی از احکام صیغه موقت که باید نسبت به آن آگاه بود آن است که چیزی تحت عنوان صیغه ساعتی وجود ندارد و این امر شرعی جلوه دادن عملی حرام است. چرا که زن اگر به عقد موقت مردی دربیاید پس از پایان عقد باید عده نگه دارد که مدت آن دو طهر یا ۴۵ روز است حال چطور ممکن است زنی در طول مدتی کوتاه به عقد موقت چند مرد دربیاید؟! چنین عقدی باطل و رابطه ناشروع و در حکم زناست.
هزینه صیغه موقت
همتنطور که پیش تر بیان شد صیغه موقت نیاز به ثبت ندارد مگر در موار پیش بینی شده در قانون. در صورتی زوجین بخواهند ازدواج خود را به صورت رسمی در آورند می بایست به دفاتر رسمی ازدواج مراجعه نموده و نسبت به دریافت صیغه نامه اقدام کنند. هزینه صیغه موقت همان هزینه ثبت ازدواج دائم است و هزینه دیگری ندارد. پرداخت هزینه طبق توافق طرفین است و عرفا به عهده مرد است و باید در نظر داشت قانون در این زمینه توضیحی ندارد. هزینه صیغه موقت با عقد دائم تفاوتی ندارد و کلا برای ثبت ازدواج یک تعرفه در نظر گرفته شده. در سال ۱۴۰۲ این مبلغ ۸۵۰ هزار تومان در نظر گرفته شده که پس از پرداخت و طی تشریفات لازم صیغه نامه محضری صادر می شود.
