صلح عمری چیست و چه احکامی دارد؟

در این مطلب از وکیل سایت قصد داریم تا به توضیح صلح عمری و احکام آن بپردازیم. شما می توانید جهت مشاوره انلاین با وکیل ملکی با شماره های موجود در وب سایت تماس حاصل فرمایید.

عقد صلح به سید العقود معروف است و با توجه به ویژگی هایی که دارد می تواند جانشین عقود دیگر شود و اثر همان عقد را به بار بیاورد منتها احکام خاص آن عقد را نداشته باشد. صلح عمری صورت خاصی از عقد صلح است که در آن شخص مال خود را به دیگری(معمولا فرزند) می بخشد لکن منافع را تا زمانی که در قید حیات است برای خود نگه می دارد و بدین طریق به صورت قانونی و با کم ترین ضرر به مقصود می رسد. در ادامه به توضیح این عقد و ارکان آن خواهیم پراخت.

صلح عمری چیست؟

صلح در لغت به معنای مصالحه و سازش و در عالم حقوق یکی از عقود معین پیش بینی شده در قانون مدنی است که احکام و شرایط خاص خود را دارد. مطابق با ماده 752 قانون مدنی : «صلح ممکن است یا در مورد رفع تنازع موجود و یا جلوگیری از تنازع احتمالی ، در مورد معامله و غیر آن واقع شود». صلح بر دو نوع است: صلح در دعوا و صلح در معامله. صلح در دعوا زمانی است که طرفین آن به دلیل رفع تنازع و اختلاف پیش آمده یا جلوگیری از اختلافی که قرار است در آینده ایجاد شود آن را تنظیم می نمایند. صلح در مورد معامله عقدی است که به جای بعضی از عقود می آید و اثر همان عقد را دارد ولی احکام خاص آن را ندارد. صلح عمری نیز صورتی از صلح در مورد معامله است و عمری به معنای مدت عمر است.

در واقع صلح عمری صورتی از عقد صلح است که در آن مالک مال خود را به دیگری صلح می کند لکن منافع مال را برای مدتی که زنده است برای خود نگه می دارد. در وصیت, شخص تنها تا یک سوم اموال خود را می تواند وصیت کند و وصیت به بیش از یک سوم اموال در صورت عدم تنفیذ ورثه باطل خواهد بود به همین منظور معمولا اشخصاص از قراردادی تحت عنوان صلح عمری استفاده می کنند. در این قرارداد متصالح تا زمانی که مصالح زنده است حقی بر منافع مال ندارد و نمی تواند مال را از ید وی خارج کند. منافع مال تا زمانی که مصالح زنده است متعلق به وی می باشد. با فوت مصالح عقد کامل شده و عین و منافع مال به متصالح تعلق می گیرد.

برای مثال شخصی خانه خود را به فرزندش صلح عمری می کند. در این حالت خود شخص تا زمانی که زنده است در خانه زندگی می کند و از منافع مال بهره مند می شود و فرزند حق بیرون کردن وی را ندارد لکن بعد از مرگ شخص, خانه با تمام منافعش متعلق به فرزند مزبور خواهد بود و دیگر وراث حقی بر آن ندارند.

اصطلاحات مربوط به صلح عمری

مٌصالح: مالک یا کسی که مال خود را به دیگری صلح می کند.

مُتصالح: طرف قرارداد صلح یا کسی که در نتیجه عقد صلح مالک می شود.

مورد صلح: مالی که موضوع عقد صلح است از مصالح به متصالح منتقل می شود.

مال‌‌الصلح: پولی که متصالح به مصالح در قبال مورد صلح می دهد که بسته به توافق طرفین ممکن است وجود داشته یا نداشته باشد.

ایا در صلح عمری سند منتقل می شود؟

در صلح عمری سند مال به نام متصالح منتقل می شود با این شرط که منافع مال تا زمان حیات مصالح به وی تعلق داشته باشد همچنین مصالح می تواند شرط کند تا قبل از فوت حق فسخ عقد را داشته باشد تا در صورت منصرف شدن از موضوع مال را به خود برگرداند. در واقع با صلح عمری صرفا عین مال به متصالح منتقل می شود لکن منافع تا زمان حیات مصالح همچنان متعلق به وی خواهد.

مدارک لازم برای صلح عمری

صلح عمری از طریق دفاتر اسناد رسمی صورت میگیرد و نیازمند ارائه مدارک ذیل است:

سند ملک موضوع صلح

پایان کار یا گواهی عدم خلاف

پاسخ استعلام شهرداری مبنی بر پرداخت عوارض سالانه

پاسخ استعلام اداره مالیات مبنی بر پرداخت مالیات نقل و انتقال

اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی طرفین عقد

پاسخ استعلام از اداره ثبت اسناد و املاک

قرارداد اجاره عرصه اوقافی در مورد املاک املاک موقوفه

مزایای صلح عمری

اولین مزیت صلح عمری نسبت به وصیت است. در واقع در وصیت شخص تنها نسبت به یک سوم اموال خود می تواند برای بعد از مرگ تعیین تکلیف کند و آن را وصیت کند و نسبت به مازاد بر آن وصیت غیر نافذ و منوط به اجازه وراث است. در حالی در صلح عمری شخص مال را به شخص مورد نظرش صلح می کند و بعد از مرگش عین و منافع مال به شخص مورد نظرش تعلق می گیرد و سایر وراث هیچ گونه حقی نسبت به آن مال نخواهند داشت چرا که فرد در زمان حیات خود حق هرگونه دخل و تصرف در اموالش را دارد.

دومین مزیت صلح عمری مالیات کمی است که می بایست پرداخت شود در حالی که در صورت تنظیم سند بیع یا در صورت تقسیم ترکه مالیات بسیار بیش تری باید پرداخت شود.

سومین مزیت صلح عمری تعلق منافع مال به مصالح در مدت حیات می باشد در واقع مصالح حق استفاده از مال را تا زمانی که در قید حیات است برای خود نگه می دارد و متصالح نمیتواند در این خصوص بر او ادعایی داشته باشد و تنها بعد از فوت مصالح است که مال تماما به متصالح تعلق خواهد داشت و وی می تواند هر گونه دخل و تصرفی در آن داشته باشد.

معایب صلح عمری

از جمله معایب صلح عمری می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

۱) متصالح نمی تواند در منافع مال هیچ دخل و تصرفی داشته باشد. بنابراین تا زمانی که مصالح زنده است مال در ید وی باقی می ماند و متصالح نمی تواند مثلا مال را اجاره دهد یا به دیگری بفروشد.

۲) از دیگر معایب صلح عمری امکان فسخ آن توسط مصالح می باشد یعنی مصالح می تواند تا قبل از فوت هر زمان که اراده کند نسبت به فسخ عقد اقدام نماید.