در این مطلب از وکیل سایت قصد داریم به بررسی ارزش شهادت شهود فامیل در دادگاه بپردازیم و پاسخ به این پرسش که آیا نسبت فامیلی داشتن شاهد با اصحاب دعوا از جهات رد محسوب می شود یا خیر؟ شما می توانید جهت مشاوره با وکیل ملکی متخصص در این حوزه با شماره های موجود در وب سایت تماس حاصل فرمایید.
با توجه به پذیرش شهادت به عنوان یکی از ادله شرعی قانون گذار نیز به تبعیت از شرع شهادت شهود را به عنوان یکی از ادله اثبات دعوا مورد پذیرش قرار داده. برای پذیرش شهادت شاهد به عنوان دلیل می بایست شهود معرفی شده واجد شرایطی از قبیل بلوغ, عقل و عدالت و…. باشند. قانون گذار شرایط لازم برای پذیرش شهادت شاهد را به طور صریح در ماده ۱۷۷ قانون مجازات اسلامی بیان نموده لکن شرط قرابت در هیچ یک از بندهای این ماده دیده نمی شود و این پرسش به ذهن متبادر می گردد که در صورتی که شخص به شهادت شهود فامیل در دادگاه استناد کند با توجه به روابط خانوادگی و عاطفی بین ایشان ممکن است شهادت شاهد تحت تاثیر قرار گرفته و برخلاف واقع ادا شود, در این حالت آیا می توان گفت قرابت از جهات رد شاهد محسوب می شود و آیا شهادت شهود فامیل در دادگاه مورد پذیرش قرار می گیرد؟ در ادامه با بررسی مفهوم قرابت و شرایط شاهد به این پرسش, پاسخ می دهیم.
شرایط شاهد
بر اساس ماده 177 قانون مجازات اسلامی شهادت شاهد در صورتی که در زمان شهادت دارای شرایط زیر باشد، از سوی دادگاه پذیرفته می شود:
عاقل باشد.عقل از دیگر شرایط شاهد می‌باشد. لذا شهادت و گواهی مجنون فاقد اعتبار بوده ولی گواهی مجنون ادواری اگر در حال افاقه باشد و این موضوع محرز گردد، معتبر خواهد بود. مجنون ادواری به فردی می‌گویند که بعضا دچار جنون می‌گردد و چنانچه معلوم شود که موقع شهادت دچار جنون نیست، شهادت وی قابل قبول است.
بالغ باشد.سن بلوغ در پسر ۱۵ سال تمام قمری و در دختر ۹ سال تمام قمری می‌باشد.
عادل باشد.در این قانون منظور از عدالت این است که شخص دارای سابقه فسق نباشد و یا مشهور به فساد نباشد
با ایمان باشد.شاهد باید مسلمان باشد اعم از شیعه و اهل سنت.
حلال زاده باشد.تولد شاهد در اثر رابطه نامشروع (زنا) نباش
ولگرد نباشد.
به شغل تکدی مشغول نباشد.
با طرفین دعوا و یا یکی از آن ها خصومت نداشته باشد.
در موضوع مورد دعوا ذینفع نباشد.بر اساس قانون، شاهد نبایستی نفع شخصی در موضوع دعوا داشته باشد. چرا که امکان دارد از لحاظ جانب داری و طرفداری از فردی که پیروزی وی در دعوا به سود او (شاهد) است، شهادت دهد.
ارزش شهادت شهود فامیل در دادگاه
اقارب مطابق با آنچه که در قانون مدنی آمده به چند طبقه دسته بندی شده اند. مطابق با ماده 1032 قانون مدنی قرابت نسبی و طبقات ارث به 3 طبقه تقسیم می شود که عبارتند از :
طبقه اول شامل والدین اعم از پدر و مادر، فرزندان اعم از فرزند پسر و دختر، نوه ها
طبقه دوم شامل اجداد، برادر و خواهر، اولاد برادر و خواهر
طبقه سوم شامل عموها و عمه ها، خاله ها و دایی ها و فرزندانشان
قاضی دادگاه پس از پرسش از شهود در خصوص نسبت فامیلی که با طرف یا طرفین دعوا دارند و احراز شرایط دیگر مندرج در ماده ۱۷۷ قانون مجازات اسلامی اقدام به استماع شهادت شهود می نماید. البته همانطور که در ماه ۱۷۷ می بینید، در هیچ بندی از آن اشاره ای به عدم اعتبار شهادت اقوام درجه یک نشده است. بنابراین شهادت شاهد فامیل در دادگاه منع قانونی ندارد.
ابهام مهمی که در ذهن بسیاری از مردم به ویژه مراجعین به محاکم وجود دارد امکان یا عدم امکان پذیرش شهادت اقوام به نفع یکدیگر می باشد. به عنوان مثال شهادت به نفع والدین یا بالعکس مورد قبول است یا خیر؟
ممکن است تصور شود شهادت افرادی که با شخص, فامیل هستند در دادگاه پذیرفته نخواهد شد چرا که به دلیل وجود روابط خانوادگی امکان خروج از صراط عدالت و شهادت برخلاف واقع وجود دارد اما در پاسخ به این ابهام باید گفت که اولاًدر بسیاری از موارد امر حادث حقوقی یا کیفری در حضور افراد فامیل اتفاق افتاده و عدم پذیرش اظهارات ایشان به عنوان شهود موجب می شود که قضیه به هیچ وجه قابل اثبات نباشد بنابراین در بسیاری از موارد چاره ای جز رجوع به شهادت اقوام و فامیل وجود ندارد.
ثانیاً؛ مطابق با ماده ۱۷۷ قانون مجازات اسلامی خویشاوندی به هیچ عنوان مانعی برای ادای شهادت محسوب نمیشود تنها شبهه ای که ممکن است حادث شود این است که شاهد فامیل ممکن است در دعوا ذینفع باشد اما این موضوع نیز در صورتی قابل تحقق است که نفع مستقیمی از قضیه برای شاهد ایجاد شود.
ثالثا معمولا نسبت فامیلی اشخاص پیش از ادای شهادت سوال می شود لکن این به معنی بی ارزش بودن شهادت شهود فامیل نیست. در هر حال تشخیص ارزش شهادت شهود فامیل در دادگاه بر اساس اوضاع و احوال پرونده با قاضی دادگاه خواهد بود.
