خسارت تاخیر تادیه چیست و از چه زمانی محاسبه میشود؟

در این مطلب از وکیل سایت قصد داریم به پاسخ این پرسش که خسارت تاخیر تادیه چیست و اینکه خسارت تاخیر تادیه از چه زمانی محاسبه میشود بپردازیم. جهت مشاوره با وکیل حقوقی با شماره های موجود در وب سایت تماس حاصل فرمایید.

خسارت تاخیر تادیه چیست؟

کاهش ارزش پول به ویژه در شرایط فعلی اقتصادی امری بدیهی است بنابراین اگر شخصی به شخص دیگر تعهد دهد که مثلا فلان مبلغ را در فلان تاریخ به تو پرداخت خواهم نمود و در موعد مقرر از انجام تعهد خودداری نماید شخصی که تعهد به نفع وی صورت گرفته هر روز بابت این تاخیر متضرر می گردد قانون گذار به منظور جبران ضرر متعهد له اقدام به پیش بینی خسارت تاخیر تادیه در قانون آیین دادرسی مدنی نموده. این نوع از خسارت فقط در خصوص تعهداتی که از نوع وجه نقد باشند قابل اجراست و در صورتی که موضوع تعهد انجام کار و یا مالی غیر وجه نقد مانند خانه یا خودرو باشد قابل اجرا نیست.

خسارت تاخیر تادیه چیست؟و خسارت تاخیر تادیه از چه زمانی محاسبه میشود؟دو پرسشی هستند که ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی به وضوح به آن ها پاسخ می دهد. این ماده بیان می دارد:

«در دعاویی که موضوع آن دین و از نوع وجه رایج بوده و با مطالبه داین و تمکن مدیون، مدیون امتناع از پرداخت نموده، در صورت تغییر فاحش شاخص قیمت سالانه از زمان سررسید تا هنگام پرداخت و پس از مطالبه طلبکار، دادگاه با رعایت تناسب تغییر شاخص سالانه که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می گردد محاسبه و مورد حکم قرار خواهد داد مگر اینکه طرفین به نحو دیگری مصالحه نمایند».

مطابق با ماده فوق برای آن که متعهد له مستحق دریافت خسارت تاخیر تادیه شناخته شود شرایطی لازم است از جمله اینکه:

۱- اولین شرط برای اعمال این ماده در دعاوی مطروحه آن است که موضوع دعوا، دین (بدهی خوانده) باشد. دین آنچه است که متعهدله صورت دادن آن را از متعهد می خواهد خواه پول باشد خواه نه.

۲- شرط لازم دیگر برای اعمال این ماده آن است که دین از نوع وجه رایج باشد. البته در این ماده قیدی برای اینکه وجه رایج ایران مدنظر است یا وجه رایج با اعتبار جهانی همچون دلار بیان نشده است اما به نظر می رسد منظور قانونگذار وجه رایج کشور ایران است. بنابراین چنانچه موضوع دعوا دین بوده ولی دین از نوع وجه رایج ایران نباشد مقررات این ماده قابلیت اعمال نخواهد داشت.

۳- شرط سومی که لازم است تا مقررات این ماده اجرا شود این است که دائن طلب خود را از مدیون مطالبه کرده باشد.

۴- شرط چهارم برای شمول این ماده تمکن مدیون است. در اینکه آیا خواهان باید تمکن مدیون را ثابت کند و یا اینکه مدیون باید عدم تمکن خود را برای دادگاه اثبات کند، باید گفت چون اصل در ملائت است لذا در مقام مرافعه مدیون باید ثابت کند در زمان انجام تعهد و حتی زمان طرح دعوا ملائت نداشته است.

۵- شرط پنجم برای تعلق خسارت تاخیر به دین آن است که مدیون از پرداخت طلب دائن امتناع کرده باشد. امتناع ترک فعلی است که مستند به شخص مدیون است. بنابراین به صرف مطالبه یا سر رسید شدن طلب و عدم پرداخت آن امتناع مسلم است و اگر مدیون عدم پرداخت را ناشی از عوامل دیگری می داند که در حیطه توانایی او نبوده است باید آن را اثبات کند.

خسارت تاخیر تادیه از چه زمانی محاسبه میشود؟

در پاسخ به این پرسش که خسارت تاخیر تادیه از چه زمانی محاسبه میشود باید گفت که طرفین قرارداد می توانند با توافق کتبی یا شفاهی مبدا زمانی محاسبه خسارت تاخیر تادیه را مشخص کنند و این توافق بر مبنای قسمت اخیر ماده ۵۲۲ قانون ایین دادرسی مدنی برای دادگاه محترم است و بر همین مبنا میزان خسارت تاخیر تادیه محاسبه خواهد شد. در خصوص چک ملاک محاسبه خسارت تاریخ سررسید سند و در مورد دیگر اسناد تجاری تاریخ اعتراض عدم تادیه است. در خصوص مهریه و دیگر اسناد رسمی تاریخ سررسید طلب ملاک است همچنین در صورتی که هیچ کدام از حالات فوق نباشد خسارت تاخیر تادیه از تاریخ صدور حکم مبنی بر محکومیت خوانده تا زمان پرداخت دین محاسبه می گردد. نکته حائز اهمیت این است که خواهان می بایست پیش از طرح دعوا نخست به صورت رسمی از طریق اظهارنامه تادیه دین را از خوانده مطالبه نماید.