حق فسخ قرارداد به چه معناست؟

در این مطلب از وکیل سایت بررسی خواهیم نمود که حق فسخ قرارداد به چه معناست و چه آثاری دارد. فسخ یکی از طرق انحلال عقد است و یک عمل حقوقی است و آثاری دارد که در ادامه به تفصیل در مورد آن توضیح خواهیم داد.

حق فسخ قرارداد چیست؟

فسخ در لغت به معنای نقض کردن و زایل نمودن است و در اصطلاح حقوقی به معنای آن  است که یکی از طرفین یا شخص ثالث بدون رضایت طرف دیگر و تنها با اراده خود قرارداد فی مابین را منحل نماید. عقود در قانون مدنی به لازم و جایز تقسیم شده اند و حق فسخ ویژه عقود لازم است.

ماهیت حق فسخ قرارداد 

حق فسخ قرارداد یک عمل حقوقی از نوع ایقاع است یعنی برای اعمال آن تنها یک اراده کافی است و نیازی به توافق با طرف مقابل ندارد. باید توجه داشت که اصل بر لزوم قراردادهاست و حق فسخ قرارداد جنبه استثنایی داشته و نیاز به اثبات دارد.

مبنای حق فسخ قرارداد

حق فسخ قرارداد ممکن است ناشی از حکم قانون یا توافق طرفین باشد. در واقع طرفین می توانند با توجه به نوع عقد و شرایطی که بعدا به وجود می آید برای خود یا ثالثی حق فسخ قرارداد تعیین کنند. همچنین در برخی موارد قانون گذار برای جلوگیری از ضرر حق فسخ قرارداد را برای طرفین پیش بینی نموده است. مواد ۳۹۶ تا ۴۶۳ قانون مدنی به بحث خیارات پرداخته که مقصود از کلمه خیار همان اختیار فسخ معامله است.

شرایط اعمال حق فسخ قرارداد

برای آن که بتوان حق فسخ قرارداد را اعمال نمود شخصی که حق فسخ خود را اعمال می کند باید قاصد باشد یعنی قصد فسخ داشته باشد و نیز بایستی فسخ ناشی از اکراه نباشد. علاوه بر این شخص فسخ کننده قرارداد بایستی اهلیت لازم برای فسخ را داشته باشد به این معنی که عاقل بالغ و رشید باشد. چنین فسخی از منظر قانون صحیح می باشد در غیر این صورت به دلیل فقدان شرایط, ممکن است باطل اعلام شود.

اثر فسخ قرارداد چیست؟

پس از فسخ قرارداد چه اتفاقی می افتد؟ همانطور که پیش تر بیان کردیم مقصود از حق فسخ, احتراز از ضرر است. قراردادی که موجب تضرر یکی از طرفین باشد به وسیله اعمال حق فسخ منحل می شود و این همان اثر مهم حق فسخ است. با انحلال عقد هر آنچه که طرفین به هم داده اند باید پس داده شود. باید توجه داشت اثر فسخ نسبت به آینده است یعنی عقد از زمان فسخ منحل می شود برخلاف بطلان که عقد را از تاریخ وقوع منحل می کند.

نحوه اعمال حق فسخ قرارداد

برای آنکه یکی از طرفین حق فسخ خود را اعمال کند باید یک سری نکات را رعایت نموده چرا که برخی از خیارات فوری بوده و در صورت تاخیر در اعمال آن حق فسخ قرارداد ساقط می شود. اعمال حق حق فسخ یک عمل حقوقی است و نیازمند اعلام اراده است یعنی شما باید اراده خود را مبنی بر فسخ قرارداد به اطلاع طرف مقابل برسانید. برای این منظور باید نخست از طریق ارسال اظهارنامه این موضوع را خطاب به طرف اعلام کنید. در مرحله بعد به منظور رسمیت بخشیدن به موضوع باید در محکمه حقوقی طرخ دعوا نموده و فسخ قرارداد اثبات و اعلام شود.

خیارات قانونی کدامند؟

خیارات( حق فسخ) پیش بینی شده در قانون مدنی به شرح ذیل هستند:

خیار مجلس: برهم زدن عقد پیش از ترک مجلس معامله.

خیار غبن: فسخ قرارداد به دلیل بی اطلاعی از ارزش واقعی مورد معامله.

خیار تدلیس: فسخ قرارداد به دلیل عملیات فریبکارانه یکی از طرفین.

خیار شرط: برهم زدن معامله بر اساس حق فسخ پیش بینی شده در قرارداد.

خیار عیب: فسخ معاملع به دلیل عیبی که در مورد معامله وجود داشته.

خیار حیوان: ویژه معامله حیوانات است و تا سه روز مهلت دارد.

خیار تاخیر ثمن: تاخیر خریدار در پرداخت ثمن سبب ایجاد حق فسخ قرارداد برای فروشنده است.

خیار تخلف شرط: تخلف یکی از طرفین در اوصاف مورد معامله یا عملی که باید انجام می داده یا نتیجه ای که بایستی حاصل می شده سبب ایجاد این خیار است.

خیار رویت و تخلف وصف: تخلف یکی از طرفین در اوصاف مورد معامله.

خیار تبعض صفقه: در صورتی که یکی از طرفین بدون رضایت با شخصی دیگر شریک شود.

خیار تعذر تسلیم: در صورتی که فروشنده قادر به تسلیم مورد معامله نباشد.

اسقاط کافه خیارات یعنی چه؟

معمولا در قراردادها به ویژه نسخه های چاپی این شرط از پیش نوشته شده که اسقاط کافه خیارات انجام شد و این بدان معناست که هیچ گونه حق فسخ قانونی یا قراردادی در قرارداد فی مابین وجود ندارد. درج یا عدم درج این شرط در قرارداد کاملا توافقی است.

در این مطلب به بیان مفهوم حق فسخ قرارداد, آثار فسخ و انواع حق فسخ پرداختیم. جهت مشاوره با وکیل حقوقی مجرب در زمینه امور قراردادها می توانید با شماره های موجود در وب سایت تماس بگیرید.