جرم ترک انفاق فرزند و مجازات آن
در این مطلب از وکیل سایت قصد داریم تا به بررسی جرم ترک انفاق فرزند بپردازیم. نفقه فرزند که شامل هزینه های متعارف زندگی او از جمله خوراک، پوشاک، مسکن، هزینه تحصیل و موارد این چنینی است, از جمله حقوق فرزند به شمار رفته و پدر در پرداخت این نفقه در اولویت می باشد.
والدین نسبت به فرزندان تکالیفی دارند که یکی از مهم ترین آن ها تامین لوازم زندگی و آسایش آن ها یا همان نفقه است. قانون گذار برای تعلق نفقه به فرزند مطابق قانون شرایطی مقرر کرده از جمله استطاعت مالی نفقه دهنده، توان کار کردن فرزند، سن فرزند و.. در ادامه به شرح این موضوعات و تبیین جرم ترک انفاق فرزند خواهیم پرداخت.
نفقه فرزند چیست؟
نفقه فرزند عبارت است مجموع هزینه های متعارف زندگی یک شخص از قبیل خوراک, پوشاک, مسکن, هزینه تحصیل و… . قانون مدنی در خصوص نفقه اولاد و اقارب اینگونه مقرر کرده: نفقه اقارب عبارت است از مسکن و البسه و غذا و اثاث البیت (وسایل منزل)، به قدر رفع حاجت، با در نظر گرفتن درجه استطاعت منفق (نفقه دهنده). مصادیق مذکور در این ماده قانونی جنبه تمثیلی دارند و موارد دیگری نیز می تواند در این لیست قرار گیرد.
مقصود از فرزند اعم است از هر فرزندی است خواه فرزند مشروع یا نامشروع و خواه فرزندخوانده یا فرزند حاصل از لقاح مصنوعی. به همه این ها فرزند اطلاق می شود و واجب النفقه اند. البته با توجه به این که شرط پرداخت نفقه به اقارب استطاعت مالی نفقه دهنده و محتاج بودن نفقه گیرنده است در صورتی که پدر توانایی مالی نداشته یا فرزند اموالی داشته باشد پرداخت نفقه واجب نیست در نتیجه جرم ترک انفاق فرزند قابل تحقق نخواهد بود.
تا چه سنی پرداخت نفقه فرزند واجب است؟
همانطور که پیش تر بیان شد نفقه فرزند در زمره نفقه اقارب بوده که قانون گذار شرط سنی برای این نوع از نفقه تعیین ننموده و صرفا وضعیت مالی نفقه دهنده و نفقه گیرنده را ملاک قرار داده. در صورتی که شخص, شاغل شود و یا مالی به او برسد به نحوی که ملائت پیدا کند و دیگر محتاج به انفاق نباشد دیگر مستحق نفقه نخواهد بود. در این خصوص دختران و پسران تفاوتی با هم ندارند.
نفقه حال و گذشته فرزندان
بر خلاف زوجه که می تواند نفقه گذشته خود را مطالبه کند. در مورد نفقه فرزندان ایشان فقط حق مطالبه نفقه حال را دارند بنابراین اگر در این خصوص شکایتی بنمایند تنها از تاریخ صدور حکم قطعی مستحق نفقه می باشند و نفقه ای که قبلا می بایست پرداخت شود دیگر قابل مطالبه نیست.
نفقه فرزند به عهده کیست؟
مطابق قانون مدنی افراد مسئول پرداخت نفقه فرزند بدین شرح مشخص شده‌اند: نفقه اولاد بر عهده پدر است. پس از وفات پدر یا عدم قدرت او به انفاق به عهده اجداد پدری است با رعایت الاقرب فالاقرب، در صورت نبودن پدر و اجداد پدری و یا عدم قدرت آنها، نفقه بر عهده مادر است. هرگاه مادر هم زنده و یا قادر به انفاق نباشد با رعایت الاقرب فالاقرب به عهده اجداد و جدات مادری و جدات پدری واجب النفقه است.
در نتیجه مسئولیت پرداخت نفقه فرزند در درجه اول با پدر می باشد و چنانچه وی فوت کند و یا توان پرداخت نداشته باشد اجداد پدری و در صورت عدم توانایی ایشان پرداخت با مادر و اجداد مادری خواهد بود. لازم به ذکر است عدم پرداخت نفقه توسط هر یک از این اشخاص موجب تحقق جرم ترک انفاق فرزند می باشد.
نفقه فرزند بعد از طلاق والدین
نفقه فرزند بعد از طلاق با قبل آن تفاوتی ندارد و همچنان اولویت پرداخت با پدر است و به همان ترتیبی است که برای انفاق قبل از طلاق بیان شد. لکن در صورتی که زوجین در خصوص حضانت و نفقه فرزندان توافقاتی داشته باشند بر طبق همان توافقات عمل می شود. مثلا ممکن است توافق شود که نگه داری فرزند با مادر و نفقه با پدر باشد یا بالعکس.
جرم ترک انفاق فرزند
مستفاد از ماده ۲ قانون مجازات اسلامی عنصر مادی برخی از جرایم به صورت ترک فعل می باشد, یعنی انجام ندادن برخی امور که قانونا برعهده شخص می باشد جرم تلقی شده. جرم ترک انفاق فرزند نیز از این دسته جرایم است. دو ماده قانونی در این خصوص وجود دارد که ترک انفاق فرزند را جرم انگاری نموده است. نخست ماده 642 قانون تعزیرات مضوب ۱۳۷۵ این موضوع را جرم انگاری نمود و بیان داشت که: هرکس با داشتن استطاعت مالی، از پرداخت نفقه فرزند خود امتناع ورزد، دادگاه، او را از سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس محكوم خواهد کرد. در سال ۱۳۹۲ قانون حمایت از خانوده تصویب شد و در ماده ۵۳ این قانون برای جرم ترک انفاق, حبس تعزیری درجه ۶ در نظر گرفت که نسبت به قانون مجازات اسلامی مجازاتی سخت گیرانه تری است. باید توجه داشت که قانون حمایت خانواده بیان گر آخرین اراده قانون گذار است بنابراین امروزه مجازات ترک انفاق فرزند مطابق این قانون تعیین می شود. همچنین در حال حاضر حسب قانون کاهش حبس تعزیری مصوب ۹۹ مجازات این جرم به ۳ ماه تا یک سال کاهش یافته.
نحوه شکایت از جرم ترک انفاق فرزند
جرم ترک انفاق فرزند از جمله جرایم قابل گذشت می باشد بنابراین تعقیب آن منوط به شکایت شاکی است و در صورت گذشت وی تعقیب و اجرای مجازات موقوف می گردد. خود فرزند در صورتی که به سن ۱۸ سال رسیده باشد یا در صورتی که بالغ بوده و حکم رشد دریافت کرده باشد و نیز مادر وی می توانند علیه پدر شکایت ترک انفاق مطرح نمایند. طرح شکایت از طریق دفاتر خدمات قضایی و به صورت الکترونیک می باشد و در نهایت در دادسرا و دادگاه کیفری رسیدگی می گردد.
در این مطلب به بیان جرم ترک انفاق فرزند,ارکان و شرایط آن و نحوه طرح شکایت در خصوص آن پرداختیم. در صورت نیاز به مشاوره در این حوزه می توانید با وکیل کیفری متخصص در این حوزه مشاوره نمایید.
